Ndërtimi i paqes ka të bëjë kryesisht me trajtimin e arsyeve themelore pse njerëzit luftojnë mes tyre në radhë të parë dhe mbështetjen e komuniteteve për të menaxhuar dallimet dhe konfliktet e tyre pa përdorur dhunën. Ai synon të parandalojë shpërthimin, përshkallëzimin, vazhdimin dhe përsëritjen e dhunës që mund të shfaqet para, gjatë dhe pas konflikteve. Është një proces afatgjatë dhe bashkëpunues, sepse përfshin ndryshime në qëndrime, sjellje dhe norma.
Çfarë kontribuon në paqe?
Ne besojmë se paqja është më shumë se vetëm mungesa e dhunës. Ndërsa periudha pas ndërprerjes së luftimeve e shënuar nga një rikthim në normalitet është e mirëseardhur, stabiliteti shpesh fsheh faktin se ankesat ose shkaqet e tjera të konfliktit nuk janë adresuar dhe mund të rishfaqen. Organizatat ndërtuese të paqes si International Alert synojnë përfundimisht të promovojnë atë që përshkruhet si “paqe pozitive”.
Për të kuptuar ndërtimin e paqes, ne duhet të vlerësojmë faktorët që kontribuojnë në paqe dhe mungesa e të cilëve mund të çojë në konflikt.
Paqja pozitive ndodh kur:
Të gjithë jetojnë në siguri, pa frikë apo kërcënim dhune dhe asnjë formë dhune nuk lejohet me ligj apo praktikë. Të gjithë janë të barabartë përpara ligjit, sistemet e drejtësisë janë të besueshme dhe ligjet e drejta dhe efektive mbrojnë të drejtat e njerëzve.
Çdo individ është në gjendje të marrë pjesë në formulimin e vendimeve politike dhe qeveria është përgjegjëse para popullit.
Çdo individ ka akses të drejtë dhe të barabartë në nevojat bazë që sigurojnë mirëqenien e tij, si ushqimi, uji i pastër, strehimi, arsimi, kujdesi shëndetësor dhe një mjedis jetese i denjë.
Çdo individ ka mundësi të barabarta për të punuar dhe për të fituar jetesën, pavarësisht nga gjinia, raca apo çdo aspekt tjetër identiteti.
Këta janë faktorët që, kur kombinohen, u ofrojnë njerëzve elasticitetin që i lejon ata të përballen me dallimet dhe konfliktet e tyre pa përdorur dhunën.
Çfarë përfshin ndërtimi i paqes?
Qasjet dhe metodat e ndërtimit të paqes janë të shumta dhe të ndryshme, por në fund të fundit ato të gjitha punojnë për të siguruar që njerëzit të jenë të sigurt nga dëmtimi, të kenë akses në ligj dhe drejtësi, të përfshihen në vendimet politike që i prekin ata, të kenë mundësi më të mira ekonomike dhe të jetojnë bujarisht.
Disa nga mënyrat me të cilat mund të arrihet kjo janë:
Bashkimi i grupeve të ndryshme për të ndërtuar besimin dhe për të promovuar pajtimin.
Angazhimi në forma të ndryshme të diplomacisë dhe mbështetja e proceseve formale të paqes.
Promovimi i demokracisë dhe politikës gjithëpërfshirëse (p.sh., përfshirja e grupeve të margjinalizuara, nisja e nismave aktive të qytetarisë, etj.).
Përmirësimi i sistemeve të drejtësisë (p.sh., nismat kundër korrupsionit, reformat kushtetuese, iniciativat për aksesin në drejtësi, ngritja e komisioneve të së vërtetës, etj.).
Puna për përmirësimin e sigurisë së komunitetit dhe formësimin e sjelljes së forcave të sigurisë.
Puna në bashkëpunim me sektorin e biznesit dhe tregtisë për të krijuar vende pune të qëndrueshme ose për të përmirësuar praktikat e punësimit në këtë sektor.
Përmirësimi i infrastrukturës dhe planifikimit urban dhe rural.
Krijoni media të lira dhe gjithëpërfshirëse.
Bëjini programet e zhvillimit (shëndetësia, arsimi, zhvillimi ekonomik) në zonat e konfliktit më të ndjeshme ndaj dinamikave të konfliktit, në mënyrë që ato të kontribuojnë qëllimisht në vendosjen e paqes.
Më e rëndësishmja, ndërtimi i paqes arrihet në bashkëpunim, në nivel lokal, kombëtar, rajonal dhe ndërkombëtar. Individët, komunitetet, organizatat e shoqërisë civile, qeveritë, organet rajonale dhe sektori privat luajnë një rol në ndërtimin e paqes. Për të mbështetur ndryshimet pozitive, çdo person i prekur nga konflikti i dhunshëm duhet të marrë pjesë në procesin e ndërtimit të paqes.
(Përshtati në gjuhën shqipe: Ma. Vehbi Shatri)
