Shkruan: Ma. Vehbi Shatri
Emigrimi ka qenë dhe mbetet një nga fenomenet më të ndjeshme shoqërore duke prekur miliona individë në mbarë Botën. Për shqiptarët, veçanërisht gjatë shekullit të fundit, ai ka qenë një realitet i dhimbshëm, i diktuar nga rrethana ekonomike, politike dhe sociale.
Largimi nga atdheu nuk është vetëm një ndryshim gjeografik, por një proces i ndërlikuar emocional dhe psikologjik, i cili lë gjurmë të thella në jetën e individëve dhe të familjeve të tyre.
Në këtë shkrim trajtojmë, fenomenin e mallit dhe të nostalgjisë në emigracion, duke u bazuar në një letër autentike të një gyrbetçari shqiptar para dyzet viteve. Përmes kësaj letre, synohet të hulumtohet përvoja emocionale e mërgimtarëve, mënyra se si ata ruanin lidhjen me vendlindjen dhe ndikimi i distancës në identitetin dhe përditshmërinë e tyre.
Në këtë kontekst, kjo letër nuk është thjesht një mesazh personal, por një dëshmi e fuqishme e një përvoje të përbashkët që prek dhe sot mijëra shqiptarë në diasporë.
Duke përdorur qasje teorike mbi emigracionin, psikologjinë e nostalgjisë dhe komunikimin ndërkulturor, këtu synojmë të ofrojmë një pasqyrë më të gjerë mbi përjetimet emocionale të mërgimtarëve dhe të theksojmë rëndësinë e lidhjeve familjare në ruajtjen e identitetit tonë.
Letra e përmendur, shërben si një dritare në botën e brendshme të një gyrbetçari, duke zbuluar sfidat, shpresat dhe mallin e pashuar për vendlindjen.
Kjo letër është një testament i dhimbjes dhe i mallit të pashuar të gyrbetit. Ajo rrjedh si një lumë emocionesh, të mbushura me kujtime, mall dhe një pritje të pafundme për t’u ribashkuar me familjen. Çdo fjalë e saj është si një peshë mbi zemrën e autorit, një mërgimtari që, larg vendlindjes, shkruan me dorë të dridhur, ndoshta me lot që pikojnë mbi fletë, duke u përpjekur të ndiejë sadopak praninë e atyre që i mungojnë më shumë se gjithçka.
Në çdo rresht ndihen dhembja dhe përpjekja për ta përballuar largësinë. Autori i drejtohet familjes me një mall që duket se po e djeg, nga brenda, si një zjarr i pashuar! Ai përshëndet të afërmit, pyet për ta, dhe çdo përshëndetje është një përpjekje për të mbajtur gjallë lidhjen shpirtërore me ta, pavarësisht nga distanca që i ndan. Në mes të letrës ndihet një ankth i heshtur, një pasiguri se kur do të mund t’i shohë përsëri, një brengë që rëndon shpirtin e çdo mërgimtari. Nuk është thjesht një letër, por një copë shpirti e shkruar mbi letër. Është një dëshmi e realitetit të ashpër të emigracionit, ku njerëzit lënë pas gjithçka që duan, duke u përballur me një botë të re, shpesh të ftohtë dhe të huaj.
Megjithatë, edhe pse fizikisht i larguar, zemra e tij mbetet në vendlindje, pranë familjes dhe rrugëve ku ka ecur dikur.
Në fund, mes dhimbjes dhe mallit, letra përçon një shpresë të heshtur. Një shpresë që një ditë, ndoshta jo shumë larg, do të vijë çasti kur ai të kthehet në shtëpi, të përqafojë të dashurit e tij dhe të ndiejë përsëri aromën e tokës së tij.
Por deri atëherë, ai vazhdon të jetojë mes kujtimeve dhe rreshtave të kësaj letre, që është një dritare e vogël drejt atyre që ka lënë pas.
Kjo letër nuk është vetëm një mesazh për familjen e tij. Ajo është zëri i mijëra zemrave që digjen në kurbet, një histori e pashkruar e një kombi që ka njohur ndarjen dhe mallin. Një lexim i tillë të prek në shpirt, sepse në çdo fjalë të saj mund të ndiejmë dhimbjen e dikujt që kemi njohur, ose ndoshta dhimbjen tonë.
Shkruar me datë: 4/6/1985 nga Hamëza e Alija për Hoxhen Mulla Ramush Shatrin nga Tomoci i Istogut
