Studiuesit kanë zbuluar se fëmijët e prindërve shumë të vegjël dhe të rritur kanë një rrezik të shtuar të çrregullimit bipolar. Shkruan Canva
Të bëhesh prind në një moshë shumë të re ose shumë të vjetër mund të rrisë rrezikun që fëmijët tuaj të kenë çrregullim bipolar, sugjeron një studim i ri. Gjendja, e cila karakterizohet nga ndryshime dramatike në humor, energji dhe nivele të aktivitetit, ndikon në aftësinë e një personi për të kryer detyrat e përditshme. Mendohet se ka trashëgueshmëri të lartë dhe këto gjetje të fundit, të publikuara në revistën Europeane Neuropsychopharmacology, hapin rrugën për kërkime të ardhshme në faktorët që lidhen me zhvillimin e tij.
Një ekip studiuesish nga Spanja, Italia, Australia dhe Holanda rishikuan studimet që përfshinin gjithsej më shumë se 13 milionë pjesëmarrës, nga të cilët mbi 217,000 kishin çrregullim bipolar, për të parë nëse kishte një lidhje midis moshës prindërore dhe rrezikut të çrregullimit bipolar të fëmijët. Shkencëtarët po përdorin gjurmues fitnesi dhe AI për të zbuluar depresionin me ‘80% saktësi’
Ajo që ata gjetën ishte një kurbë “në formë U”, duke treguar rreziqe të shtuara si për prindërit e rinj ashtu edhe për ata më të vjetër, krahasuar me prindërit e moshës 25-29 vjeç.
“Mund të themi se mosha e hershme dhe më e vjetër e prindërve shoqërohet me një rrezik në rritje të çrregullimit bipolar,” tha udhëheqësja e studimit Giovanna Fico për Euronews Next.
Por megjithëse ekziston një rrezik në rritje, prindërit e mundshëm që bëjnë pjesë në këto kategori moshe nuk duhet të jenë të shqetësuar, shtoi ajo. Të dy adoleshentët dhe prindërit më të vjetër lidhen me rritjen e rrezikut. Burrat e moshuar ishin më të rrezikuar se grupet e tjera për të pasur një fëmijë me çrregullim bipolar, me meshkujt e moshës 45 vjeç e lart që kishin 29 për qind shanse më të larta për të pasur një fëmijë me çrregullim bipolar, krahasuar me meshkujt e moshës 25-29 vjeç. Ky rrezik në rritje u pa edhe tek gratë e moshuara, ku gratë e moshës 35 vjeç e lart kishin 20 për qind shanse më të larta për të pasur një fëmijë me çrregullim bipolar krahasuar me gratë e moshës 25 deri në 29 vjeçare.
Në anën tjetër të spektrit, studiuesit zbuluan gjithashtu se fëmijët e lindur nga prindër të rinj (20 vjeç e më të rinj) kishin gjithashtu një rrezik në rritje të çrregullimit bipolar – 23 për qind shanse më të larta për gratë dhe 29 për qind për burrat.
Shkencëtarët zbulojnë se ndotja po arrin tek foshnjat në mitër dhe po zvogëlon numrin e ardhshëm të spermës së djemve. Gjenetika ose mjedisi mund të luajnë një rol. Arsyet për këtë rrezik në rritje janë ende shumë të panjohura, thotë ekipi hulumtues.
Fico spekulon se për prindërit më të rritur, rritja e rrezikut mund të jetë për shkak të faktorëve gjenetikë. “Ne kemi hipotezën se në moshën e prindërve të avancuar, rreziku lidhet me modifikimin gjenetik të linjës germinale – që do të thotë qelizat që ne përdorim për të riprodhuar veten, si spermatozoidet ose ovocitet,” tha ajo.
“Me moshën, këto qeliza po rriten, mutacionet gjenetike janë më të shpeshta dhe ato grumbullohen”, shtoi ajo. “Pra, rreziku për të pasur defekte gjenetike është më i lartë. Dhe gjithashtu ne e dimë se çrregullimi bipolar ka një bazë të fortë gjenetike”.
Shkencëtarët zbulojnë se foshnjat IVF të lindura nga embrione të ngrira janë në një rrezik më të madh të kancerit. Gjetjet në lidhje me prindërit më të rinj ishin veçanërisht befasuese, shtoi Fico. Kur pa rezultatet, mendimi i saj i parë ishte se ndoshta këta njerëz në të vërtetë kishin çrregullim bipolar të padiagnostikuar.
“Mendimet e para që ishin: Ndoshta këta njerëz 20 vjeç – ose më pak se 20 vjeç – mund të jenë pacientë të padiagnostikuar me çrregullim bipolar, sepse mosha e fillimit të çrregullimit bipolar është zakonisht 25 vjeç”, tha ajo.
Ajo spekulon se për këta prindër më të rinj, faktorë mjedisorë si problemet socio-ekonomike, mungesa e mbështetjes dhe stresi ose faktorë imunologjikë mund të jenë në lojë.
“Ne ende nuk e dimë, por mund të jetë e mundur”.
Studimi zbulon se Botox mund të ndihmojë në trajtimin e disa çrregullimeve të shëndetit mendor duke zbutur emocionet. Studimi ngre pyetje të parandalimit të hershëm, ndërhyrjes
Çrregullimi bipolar, ku njerëzit e prekur mund të lëvizin nga disponimi i ngazëllimit në depresion ekstrem, është një nga sëmundjet serioze mendore më të zakonshme dhe mbart një rrezik të lartë për vetëvrasje dhe vdekje të parakohshme.
Në vitin 2019, 40 milionë njerëz përjetuan çrregullim bipolar, sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë .
Nëse një prind ka çrregullim bipolar, ka një shans 15 deri në 30 për qind që kjo t’u kalohet fëmijëve të tyre, theksojnë autorët e studimit. Marihuana mjekësore nuk ndihmon ankthin dhe depresionin dhe dyfishon rrezikun e varësisë, zbulon një studim i ri.
Fico, e cila është një psikiatre në njësinë e çrregullimeve bipolare dhe depresive në Klinikën Spitalore të Barcelonës, thotë se interesi i saj për këtë temë fillimisht u ndez nga kolegët dhe pacientët. Pacientet shtatzëna në spital po pyesnin për rrezikun e shtuar të kalimit të çrregullimit tek foshnjat e tyre, tha ajo. “Ne filluam të mendojmë, është e rëndësishme të [rishikojmë] këto prova, sepse ne nuk dimë çfarë t’u themi grave që janë shtatzënë nëse pyesin se cili është rreziku që fëmija im të ketë këtë çrregullim”?
“Studimi ngre disa pyetje emocionuese kërkimore, duke përfshirë mundësinë e parandalimit dhe ndërhyrjes së hershme”, komentoi profesori Maj Vinberg i Universitetit të Kopenhagës, i cili nuk ishte i përfshirë në studim.
“Për shembull, në mjediset klinike të përditshme, është thelbësore të jemi të vetëdijshëm se të rinjtë me çrregullim bipolar në fazat e tyre maniake kanë sjellje seksuale më të rrezikshme, gjë që mund të shoqërohet me një rrezik të shtuar të shtatzënisë”.
(Euronews Next)
