Shkruan: Mr. Amir Shabani
Këto dy fusha, të cilat duket se janë të pavarura nga njëra-tjetra, kanë një ndikim serioz mbi njëra-tjetrën. Le t’i shohim arsyet strukturore.
Fillimisht, gjatë 10-15 viteve të fundit, superfuqia SHBA është tërhequr gradualisht nga roli i saj si xhandarmëri. Ai e kuptoi se nuk mund ta përhapte më ndikimin e tij në çdo pjesë të botës. Meqenëse një fuqi që mund të arrijë SHBA-në nuk është shfaqur ende, shumë pushtete në vakum janë krijuar nëpër botë.
Ndikimi i Turqisë në vende të tilla si: Siria, Libia, Azerbajxhani, Somalia, Ballkani dhe jo vetëm, ka depërtuar duke fituar luftërat proxy (ndikimi në një vend nëpërmjet arsimit, kulturës, sportit, teknologjisë etj) në këto vende, duke krijuar fuqinë e butë (soft power) përmes THY, TIKA, Maarif dhe YTIB-Diyanet, të cilat sjellin një fitim në aspektin e ndikimit dhe fuqisë së marrëdhënieve me ato vende.
Fakti që forca më e afërt me SHBA-në është në Paqësor, ka rritur më tej boshllëqet e fuqisë në rajone larg Paqësorit, si Lindja e Mesme, Ballkani dhe Kaukazi. Kjo krijoi mundësi serioze për vende si Turqia, Izraeli dhe në fillim të viteve 2010, Irani.
Së dyti, kapaciteti i Turqisë është rritur ndjeshëm. PBB-ja e saj, infrastruktura, aftësia e transportit dhe burimet njerëzore janë rritur.
Edhe pse shifrat e rritjes ishin në përputhje me mesataren botërore, Turqia erdhi në një nivel më të mirë se fqinjët e saj, sepse hendeku midis grupeve të vendeve u zgjerua.
Në vitet 1970 dhe 1980, konflikti me Greqinë mund të pushtonte axhendën e vendit. Derisa sot pika më e madhe e rendit të ditës në Greqi apo Armeni është Turqia, në Turqi këto vende nuk zënë as 1% të rendit të ditës. Përveç kësaj, kapaciteti ushtarak i Turqisë është rritur.
Së treti, zhvillimet në industrinë e mbrojtjes i dhanë vendit vetëbesim, aftësi për të vepruar në mënyrë të pavarur dhe rritje të fuqisë së tij.
Është e nevojshme të mendohen këto tre pika si një e tërë që plotësojnë njëra-tjetrën. Për shkak se rendi ekzistues në botë po prishet, kjo krijon zona të mundësive për të ndërhyrë dhe derisa e gjithë kjo po ndodh, fuqia po rritet.
Në këtë pikë, është e nevojshme të kuptojmë sa më poshtë për gjeopolitikën:
Në plan të parë dalin strukturat politike që e kanë të qartë se çfarë bëjnë në politikën e jashtme, që kanë një vullnet të caktuar dhe që nuk janë testuar në kuptimin demokratik.
Strukturat që mund të demonstrojnë vullnetin e tyre politik 100%, që mund të marrin përsipër humbjet fillestare ose të procesit, ose që nuk i japin llogari askujt, mund të përdorin fuqinë e tyre në masën më të plotë.
Përndryshe, ngjarje të tilla si lëkundjet, joefikasiteti që lind nga transformimi i politikave dhe vendet rivale që ju sulmojnë sepse e dinë se do të ndodhin dobësitë tuaja, si Britania, Franca apo Gjermania.
Prandaj, nuk është për t’u habitur që derisa qeveria bëhet më autoritare dhe Erdogani merr kontrollin, aq më shumë fitues ka në politikën e jashtme.
Natyrisht, ekuivalenti politik i brendshëm i kësaj situate nuk përfundon me autoritarizëm.
Me më pak llogaridhënie, ju krijoni një administratë që është e prirur ndaj korrupsionit të brendshëm dhe abuzimit të pushtetit.
Gjithashtu, derisa fitojmë sukses jashtë vendit, krahët e thyer brenda injorohen më lehtë. Votuesit tuaj kanë filluar t’ju falin. Kundërligjshmëria, padrejtësia apo gabimet janë pika që tolerohen dhe duhen falur për momentin.
Gabimet thjesht nuk falen. Për më tepër, konflikti nxit lidhshmëri në mënyrë të jashtëzakonshme dhe shtyp zëra të ndryshëm. Deklaratat e PKK-së dhe FETO-s: “ejani të gjithë bashkë”, ishin të gjitha pasqyrë e kësaj situate.
Ekziston një çështje tjetër e rëndësishme që anashkalohet në raportin politikë e jashtme-politikë e brendshme: Qeveria nuk pa asnjë të keqe për të shkuar përtej “rrugëve të dukshme dhe të pranueshme” për të arritur sukses në politikën e jashtme.
Kjo ndonjëherë përfshin përdorimin e grupeve të armatosura. Ndonjëherë ai bashkëpunon me kontrabandistë. Bie në kontakt me strukturat e një vendi. Ajo hap hapësirë për paratë e pista ose lëndë narkotike për të gjeneruar financime.
Ndikimi i këtyre aktorëve, natyrisht, shtrihet edhe në politikën e brendshme. Ata i përdorin këto kur është e nevojshme për të mbyllur deficitin e dollarit brenda vendit.
Natyrisht, në një vend ku burra të tillë janë të egër, ligji, siguria e qytetarit të zakonshëm ose parashikueshmëria shkojnë shumë prapa. E thënë thjesht, vetëm mendoni për luftërat e bandave në Stamboll.
Së fundi, është e nevojshme të vlerësohet me kujdes qasja e liderëve botërorë ndaj Erdoganit. Ata e dallojnë atë nga Putini apo Xi.
