Mr. Vehbi Shatri
Arkivistika është një disiplinë shkencore që merret me studimin dhe menaxhimin e dokumenteve arkivore. Kjo përfshin ruajtjen, rregullimin, përpunimin dhe publikimin e materialeve të rëndësishme për shoqërinë dhe shkencën, duke i bërë dokumentet e aksesueshme dhe të sigurta.
Pjesët kryesore të Arkivistikës:
- Arkivistika e Pastër: Studimi i teorisë së arkivave dhe përcaktimi i parimeve dhe rregullave që aplikohen në praktikën profesionale me lëndën arkivore.
- Teknika Arkivore: Metodat e evidentimit dhe të mbrojtjes së materialeve arkivore, si dhe proceset e asgjësimit të materialeve të pavlera.
- Historia e Arkivistikës: Studimi i zhvillimit historik të arkivave dhe i praktikave arkivore.
- Shërbimi Arkivor: Rregullat që rregullojnë funksionimin e arkivave.
Roli i Arkivave:
- Evidencojnë: Pranojnë dhe regjistrojnë dokumentet.
- Ruajnë: Sigurojnë kushte për ruajtjen e dokumenteve.
- Rregullojnë: Organizojnë dokumentet për t’i bërë ato të aksesueshme.
- Publikojnë: Lehtësojnë përdorimin e dokumenteve për kërkime shkencore dhe nevoja profesionale.
Sfida dhe Zhvillimi i Arkivistikës:
Me avancimin e teknologjisë, arkivistika përballet me sfida të tilla si dixhitalizimi i dokumenteve dhe ruajtja efektive e informacionit dixhital. Kjo kërkon përshtatjen e metodave moderne për menaxhimin e informacionit.
Arkivistika është një fushë dinamike që evoluon vazhdimisht, duke luajtur një rol kyç në ruajtjen e historisë dhe identitetit kulturor të shoqërive.
Rëndësia e Arkivistikës:
Arkivistika ka një rol thelbësor në:
- Dokumentimin e Historisë: Ofron një pasqyrë të qartë mbi ngjarjet historike, duke kontribuar në studimet akademike dhe kërkimet.
- Shërbimin Publik: Arkivat janë burime të rëndësishme që ndihmojnë në transparencën e qeverisjes dhe ofrimin e informacionit publik.
- Restaurimi dhe Digjitalizimi: Restaurimi dhe digjitalizimi i dokumenteve janë procese që rrisin aksesin ndaj informacionit të ruajtur.
Arkivistika është një fushë multidisiplinore që përfshin njohuri nga historiografia, bibliotekonomia, shkenca e informacionit dhe muzeologjia.
Provenanca në Arkivistikë:
Provenanca, në kontekstin e arkivistikës, i referohet burimit dhe historikut të dokumenteve. Ky koncept është thelbësor për menaxhimin e arkivave, pasi ndihmon në ruajtjen e kontekstit historik dhe kulturor të materialeve.
Rëndësia e Provenancës:
- Ruajtja e Kontekstit: Provenanca siguron që dokumentet të mbahen në kontekstin e tyre origjinal, duke e bërë më të saktë interpretimin e tyre.
- Besueshmëria dhe Integriteti: Provenanca garanton që dokumentet janë autentike dhe e besueshme.
- Klasifikimi dhe Organizimi: Provenanca ndihmon në organizimin e materialeve, duke lehtësuar kërkimin dhe përdorimin e tyre.
- Mbrojtja e të Drejtave: Provenanca mbron të drejtat dhe interesat e krijuesve ose pronarëve të dokumenteve.
Në përfundim, provenanca është një koncept themelor në arkivistikë që ndihmon në vlerësimin, klasifikimin dhe interpretimin e saktë të materialeve arkivore, duke mbështetur kështu një bazë të fortë për kërkime dhe studime historike.
- Cook, Terry. “What is Past is Prologue: A History of Archival Ideas Since 1898, and the Future Paradigm Shift.” Archivaria, no. 43, 1997, pp. 17-63.
- Duranti, Luciana. Diplomatics: New Uses for an Old Science. The Scarecrow Press, 1998.
- Eastwood, Terry. “Archival Research: The Importance of Context.” Journal of the Society of Archivists, vol. 23, no. 2, 2002, pp. 141-157.
- Jimerson, Randall C. Archives Power: Memory, Accountability, and Social Justice. Society of American Archivists, 2009.
- Yakel, Elizabeth. “Archival Representation.” Archival Science, vol. 3, no. 1-2, 2003, pp. 1-25.
